29 januari: Koningssteden, 30 januari bootreis naar Bagan
30 januari 2018 - Pagan, Myanmar
Vandaag mochten we om 5 uur opstaan om aan de ruim 10 uur durende bootreis naar Bagan te beginnen. Vroeg naar bed dus en omdat 10 uur varen waarschijnlijk niet 10 uur interessant is neem ik nu op de boot de tijd om het verhaal van gisteren te schrijven. Iedereen heeft dus zijn nieuwsgierigheid naar de nieuwste aflevering van Kuifje in Birma 24 uur moeten bedwingen.
We werden gisteren om 8.30 ur opgehaald door een taxichauffeur om aan een dagtrip naar drie oude koningssteden te beginnen. Voordat Mandalay voor langere tijd de hoofdstad werd, zaten de koningen in verschillende plaatsen hier in de buurt. We beginnen in Amarapura (sinds we het voor de grap omdoopten in Ammahoela moeten we steeds weer opzoeken hoe het nu ook al weer in het echt heet), maar op weg daarheen stoppen we eerst bij de Mahamunipagode waar in een grote schrijn een 4 meter hoog gouden boeddhabeeld staat. Hier mag je zelf bladgoud aan toevoegen. Het effect is dat de benen en het onderlichaam van boeddha steeds dikker worden en van een afstand ziet dat er vrij raar uit, ook omdat alle stukjes bladgoud een soort van dikke pukkels lijken te vormen. Vrouwen mogen niet bij het beeld komen en als man mag je er alleen naar toe als je bladgoud koopt. Maar er staan grote tvschermen waarop je live kunt volgen hoe het bladgoud er op wordt vastgemaakt. Ik loop hier en in andere tempels rond in een longyi, een lap die je op een speciale manier rond je middel knoopt: shorts en schoenen/slippers zijn niet toegestaan. Ik voel me gelijk inheems.
In Amarapura gaan we naar een groot klooster -in kloosters hoef je geen longyi en blijven de schoenen aan- waar duizend monniken leven. Van kleuters tot hoogbejaard. De monniken krijgen 2x per dag een maaltijd, om plm 5 uur en omstreeks 10 uur. Geen avondeten dus, hoewel veel monniken in hun voedselkom eten mee nemen na de lunch. Dus die zullen stiekem nog wel een koud avondmaal nuttigen. Om 10 uur kwamen uit de diverse gebouwen monniken met grote kom om zich zwijgend in 2 lange rijen op te stellen en naar de keuken te schuifelen, waar ze rijst en - in de omgekeerde deksel van de kom - soep kregen. Op lange tafels stond nog ander voedsel klaar, fruit, wat groente en gekookte eieren. Pas als een tafel helemaal vol zat met monniken werd er -zwijgend - gegeten. Buiten bij de rijen en binnen liepen supervisors rond om orde te handhaven. Met één daarvan heb ik voor de lunch uitgebreid gesproken en van hem kreeg ik ook een rondleiding door een deel van het klooster. Hij was 37 jaar oud, zat al 14 jaar in dit klooster en studeerde om leraar te worden. Volgende maand is zijn laatste examen, daarna kan hij op verschillende scholen les geven; kloosterscholen, maar ook public schools en in verschillende vakken. Uiteraard religieus, maar ook aardrijkskunde, birmees en engels wat hij perfect en vloeiend sprak. Zo vloeiend dat ik vaak heb gedacht dat het een uit het hoofd geleerde les was die tegen onverschillig wie kon worden opgezegd. Vragen stellen kostte moeite. Je kwam er niet tussen. Ik kreeg plekken te zien waar je normaal niet zomaar binnenwandelt. O.a. kleine "kapelletjes" waar een oude abt van het klooster werd herdacht en min of meer vereerd. Daar stond dan een levensgroot beeld van die abt. Bij het eerste beeld maakte ik de fout door hem de Dalai Lama te noemen. Hij leek er sprekend op, maar dan 40 jaar jonger. Het laatste beeld was van de abt die 2 jaar geleden overleed. Het was eng levensecht: een wassen beeld, met schijnbaar echte vingernagels, kleine haartjes op de handen, enz. Net voor de lunch begon werd ik nog toegelaten in zijn kloostercel, niet ruimer dan 2x2 meter. Zeil op de vloer en langs de kanten stapels boeken in het Birmees en Engels. Verder niets, geen stoel, geen bed, geen matrasje. En ook geen deur. Een kamerscherm was de afsluiting naar de gemeenschappelijke meditatieruimte die je moest oversteken om bij de cellen te komen; er was een hele rij langs de lange wand. De afscheiding tussen de cellen onderling was ook een soort vast kamerscherm. Ik mocht vrijwel overal fotograferen , maar hier niet. Na de lunch heb ik hem jammer genoeg niet meer gezien. Er waren nog wel wat vragen geweest. Tijdens de lunch liepen er een paar honderd toeristen rond. Het gaf me een ongemakkelijk gevoel, alsof we naar een rariteit gingen kijken. "Mijn" monnik zei dat hij er geen enkele moeite mee had. Na dit klooster gingen we naar Sagaing, aan de andere kant van de Irrawaddy. Je ziet de stad goed liggen voor je de rivier oversteekt en het is een bijzonder gezicht: op elke heuvel zie je pagodes, helemaal verguld, of in ieder geval de bovenste helft. Met de zon erop een schitterend gezicht. Letterlijk. We hebben een paar van deze pagodes bezocht, maar het wordt voor een niet boeddhistisch ingewijde vrij snel meer van hetzelfde. Ook al blijft het boeiend om de mensen bij een pagode te zien. Overigens hier nog niet één gebedsmolen, of vlag tegen gekomen. Vanaf een aantal pagodes heb je een mooi uitzicht over de omgeving. Hierna weer terug de rivier over en met een veerbootje een zijrivier van de Irrawaddy overgestoken op weg naar Inwa, de laatste koningsstad, of wat daarvan over is na diverse aardbevingen. Hier hebben we een rondrit met paard en wagen gemaakt langs de verschillende pagodes, ruïnes van paleizen en heel veel rijstvelden, boeren en boerenwoningen. Deze plek is totaal het tegenovergestelde van Sagaing, hier zie je het verval. En dat heeft zeker zoveel charme als de goed onderhouden pagodes die we hiervoor zagen. Ook door de landelijke ligging.
Tenslotte naar de U Bein brug, gebouwd van teakhout dat voor een paleis was bedoeld, maar omdat onreine mensen het hadden aangeraakt wilde de koning het niet meer hebben. Het moet een aardig paleis zijn geweest, want de brug is1200 meter lang en staat op palen van 4 a 5 meter hoog. De brug is bekend omdat er tegen de avond geflaneerd wordt door de plaatselijke bevolking en veel monniken. In elke gids zie je foto's van de brug met een groepje monniken in serene rust, of een fietser op de brug met laag zonlicht. Nou, dit fotogenieke aspect hebben alle touroperators ontdekt. De brug, 3 meter breed ongeveer, is tegenwoordig rond 5 uur afgeladen met toeristen. Er overheen fietsen is dan absoluut onmogelijk. Schuifelend vooruitkomen is wat het is.Een blinde bedelaar liep onbegeleid, tastend met een dikke bamboestok vlak langs de rand van de brug die geen reling heeft. Doodeng! Ik heb goed gekeken of het geen nepblinde was. Vaak sta je een tijdje stil omdat iemand midden op de brug een groepsfoto staat te maken. Vermakelijk, maar niet wat wij hoopten te zien. We hebben dan ook vooral onder de brug gelopen, wat goed mogelijk is omdat een flink deel van het meer droog staat in dit seizoen. Hier liep een groepje travestieten, waaronder één prachtige vrouw. Ik stond een eind van de fotosessie vandaan die Harry ervan maakte, maar hoorde ineens een duidelijke mannenstem toen hij haar de foto liet zien. Eerder op de dag waren we ook al een aantal nichten tegengekomen die bij een souvenirstalletje van een pagode werkten
In de beginnende schemering reden we langs de oevers van de rivier Mandalay weer in. We hebben ons verbaasd, waren geschokt - en we hebben best wat gezien van armoe op de wereld- over hoe mensen hier wonen en proberen te overleven. Dit is de plek voor de allerarmsten in wat je niet eens sloppenwijken kunt noemen. Van stukken doek en zeil, gerafeld en met gaten erin, en stukken hout is iets gebouwd dat een soort tent moet zijn. Als ze het geluk hadden om planken te vinden zijn er banken gemaakt, die 's avonds een bed worden. Dit alles staat in de brede middenberm van een vierbaansweg, verkeer raast er vlak langs, men kookt op houtvuurtjes. En nee, we willen hier geen foto's van maken; te pijnlijk. Tegelijk zien we tegenover deze armoe ineens markten waar heel veel goed uitziende bloemen te koop zijn, voornamelijk chrysanten en rozen. Lijkt me toch echt een luxeproduct.
Het contrast met het dakterras van een goed hotel is groot. Maar we hebben onvoorwaardelijk genoten van een lekker koud biertje en het eten daar. Dat is, niet heel verwonderlijk te vergelijken met Indiaas en Thais, maar dan een wat mindere vorm ervan. Een groentecurry heeft een veel vlakkere smaak dan in India, Thaise rijst met garnalen mist de verfijning die je in Thailand proeft. Maar het is goed eten.
Toen wij vanochtend in het donker naar de boot gingen werden onze koffers door vrouwen de hoge en steile oever afgedragen (op het hoofd). Ze wonen vrijwel zeker in één van de tentjes die langs de oever staan en verdienen op deze manier wat geld. Om half zeven waren alle mensen (90% toerist) aan boord en vertrokken we. Het eerste half uur was het mooist. De zon begon op te komen en we voeren langs de heuvels met pagodes van Sagaing. In de vroege ochtendzon kwamen de gouden koepels nog veel mooier uit dan gisteren. De boot is smal, lang en dubbeldeks. Beneden zit je binnen in een soort vliegtuigstoelen, maar dan met flinke beenruimte. Boven is het halfoverdekt en hier is ook het restaurant waar ze een verrassend goed ontbijt serveerden. We waren voorbereid op noedelsoep en rijstgerechten, maar het was op de toeristen gericht met toast, jam, ei en goede koffie.
Na Sagaing werden de oevers volledig vlak, nauwelijks bebouwing te zien, dus nogal saai. We zijn vrijwel continu aan het slalommen om ondieptes te vermijden en er zijn erg veel zandbanken midden in de brede rivier. Na 5 uur varen kwam de lunch en kort daarna de mededeling dat we aan wal gingen voor een bezoek aan een pottenbakkersdorp. Dit dorp heeft nog geen electriciteit en één kleine vrachtwagen voor de hele gemeenschap. Van belang, want alle potten moeten per vrachtwagen naar de rivier en dan per boot verder. Het is hier niet alleen maar draaischijfwerk. De grote kookpotten worden met de hand geslagen. Dat wil zeggen met een platte plank wordt een homp klei in de juiste vorm gemodelleerd, terwijl de andere hand er een bolle stempel in duwt. Hierdoor ontstaat de potvorm. Dit gaat door tot de pot de grootte heeft van een stevige basketbal. Voor de versiering rondom wordt een plank gebruikt met een geometrische versiering er in uitgesneden. Het vraagt veel vaardigheid om dit stempel in een rechte lijn rondom te slaan.
Na 11 uur varen waren we in Bagan. De aankomst viel in zoverre tegen dat we niet veel van de stad en de pagodes zagen. Het hotel was 5 minuten rijden van de steiger vandaan. Voor morgen hebben we een tuktuk gescoord, die direct al minder vroeg dan het hotel had gezegd. Volgens de chauffeur van gisteren zijn er nu veel minder toeristen dan vorig jaar. Hij wist precies waardoor het kwam: de problemen in Rakhine (de staat waar de Rohingya's leven). Waarschijnlijk is dat de reden dat deze tuktuk chauffeur ook onder de prijs ging zitten.
We werden gisteren om 8.30 ur opgehaald door een taxichauffeur om aan een dagtrip naar drie oude koningssteden te beginnen. Voordat Mandalay voor langere tijd de hoofdstad werd, zaten de koningen in verschillende plaatsen hier in de buurt. We beginnen in Amarapura (sinds we het voor de grap omdoopten in Ammahoela moeten we steeds weer opzoeken hoe het nu ook al weer in het echt heet), maar op weg daarheen stoppen we eerst bij de Mahamunipagode waar in een grote schrijn een 4 meter hoog gouden boeddhabeeld staat. Hier mag je zelf bladgoud aan toevoegen. Het effect is dat de benen en het onderlichaam van boeddha steeds dikker worden en van een afstand ziet dat er vrij raar uit, ook omdat alle stukjes bladgoud een soort van dikke pukkels lijken te vormen. Vrouwen mogen niet bij het beeld komen en als man mag je er alleen naar toe als je bladgoud koopt. Maar er staan grote tvschermen waarop je live kunt volgen hoe het bladgoud er op wordt vastgemaakt. Ik loop hier en in andere tempels rond in een longyi, een lap die je op een speciale manier rond je middel knoopt: shorts en schoenen/slippers zijn niet toegestaan. Ik voel me gelijk inheems.
In Amarapura gaan we naar een groot klooster -in kloosters hoef je geen longyi en blijven de schoenen aan- waar duizend monniken leven. Van kleuters tot hoogbejaard. De monniken krijgen 2x per dag een maaltijd, om plm 5 uur en omstreeks 10 uur. Geen avondeten dus, hoewel veel monniken in hun voedselkom eten mee nemen na de lunch. Dus die zullen stiekem nog wel een koud avondmaal nuttigen. Om 10 uur kwamen uit de diverse gebouwen monniken met grote kom om zich zwijgend in 2 lange rijen op te stellen en naar de keuken te schuifelen, waar ze rijst en - in de omgekeerde deksel van de kom - soep kregen. Op lange tafels stond nog ander voedsel klaar, fruit, wat groente en gekookte eieren. Pas als een tafel helemaal vol zat met monniken werd er -zwijgend - gegeten. Buiten bij de rijen en binnen liepen supervisors rond om orde te handhaven. Met één daarvan heb ik voor de lunch uitgebreid gesproken en van hem kreeg ik ook een rondleiding door een deel van het klooster. Hij was 37 jaar oud, zat al 14 jaar in dit klooster en studeerde om leraar te worden. Volgende maand is zijn laatste examen, daarna kan hij op verschillende scholen les geven; kloosterscholen, maar ook public schools en in verschillende vakken. Uiteraard religieus, maar ook aardrijkskunde, birmees en engels wat hij perfect en vloeiend sprak. Zo vloeiend dat ik vaak heb gedacht dat het een uit het hoofd geleerde les was die tegen onverschillig wie kon worden opgezegd. Vragen stellen kostte moeite. Je kwam er niet tussen. Ik kreeg plekken te zien waar je normaal niet zomaar binnenwandelt. O.a. kleine "kapelletjes" waar een oude abt van het klooster werd herdacht en min of meer vereerd. Daar stond dan een levensgroot beeld van die abt. Bij het eerste beeld maakte ik de fout door hem de Dalai Lama te noemen. Hij leek er sprekend op, maar dan 40 jaar jonger. Het laatste beeld was van de abt die 2 jaar geleden overleed. Het was eng levensecht: een wassen beeld, met schijnbaar echte vingernagels, kleine haartjes op de handen, enz. Net voor de lunch begon werd ik nog toegelaten in zijn kloostercel, niet ruimer dan 2x2 meter. Zeil op de vloer en langs de kanten stapels boeken in het Birmees en Engels. Verder niets, geen stoel, geen bed, geen matrasje. En ook geen deur. Een kamerscherm was de afsluiting naar de gemeenschappelijke meditatieruimte die je moest oversteken om bij de cellen te komen; er was een hele rij langs de lange wand. De afscheiding tussen de cellen onderling was ook een soort vast kamerscherm. Ik mocht vrijwel overal fotograferen , maar hier niet. Na de lunch heb ik hem jammer genoeg niet meer gezien. Er waren nog wel wat vragen geweest. Tijdens de lunch liepen er een paar honderd toeristen rond. Het gaf me een ongemakkelijk gevoel, alsof we naar een rariteit gingen kijken. "Mijn" monnik zei dat hij er geen enkele moeite mee had. Na dit klooster gingen we naar Sagaing, aan de andere kant van de Irrawaddy. Je ziet de stad goed liggen voor je de rivier oversteekt en het is een bijzonder gezicht: op elke heuvel zie je pagodes, helemaal verguld, of in ieder geval de bovenste helft. Met de zon erop een schitterend gezicht. Letterlijk. We hebben een paar van deze pagodes bezocht, maar het wordt voor een niet boeddhistisch ingewijde vrij snel meer van hetzelfde. Ook al blijft het boeiend om de mensen bij een pagode te zien. Overigens hier nog niet één gebedsmolen, of vlag tegen gekomen. Vanaf een aantal pagodes heb je een mooi uitzicht over de omgeving. Hierna weer terug de rivier over en met een veerbootje een zijrivier van de Irrawaddy overgestoken op weg naar Inwa, de laatste koningsstad, of wat daarvan over is na diverse aardbevingen. Hier hebben we een rondrit met paard en wagen gemaakt langs de verschillende pagodes, ruïnes van paleizen en heel veel rijstvelden, boeren en boerenwoningen. Deze plek is totaal het tegenovergestelde van Sagaing, hier zie je het verval. En dat heeft zeker zoveel charme als de goed onderhouden pagodes die we hiervoor zagen. Ook door de landelijke ligging.
Tenslotte naar de U Bein brug, gebouwd van teakhout dat voor een paleis was bedoeld, maar omdat onreine mensen het hadden aangeraakt wilde de koning het niet meer hebben. Het moet een aardig paleis zijn geweest, want de brug is1200 meter lang en staat op palen van 4 a 5 meter hoog. De brug is bekend omdat er tegen de avond geflaneerd wordt door de plaatselijke bevolking en veel monniken. In elke gids zie je foto's van de brug met een groepje monniken in serene rust, of een fietser op de brug met laag zonlicht. Nou, dit fotogenieke aspect hebben alle touroperators ontdekt. De brug, 3 meter breed ongeveer, is tegenwoordig rond 5 uur afgeladen met toeristen. Er overheen fietsen is dan absoluut onmogelijk. Schuifelend vooruitkomen is wat het is.Een blinde bedelaar liep onbegeleid, tastend met een dikke bamboestok vlak langs de rand van de brug die geen reling heeft. Doodeng! Ik heb goed gekeken of het geen nepblinde was. Vaak sta je een tijdje stil omdat iemand midden op de brug een groepsfoto staat te maken. Vermakelijk, maar niet wat wij hoopten te zien. We hebben dan ook vooral onder de brug gelopen, wat goed mogelijk is omdat een flink deel van het meer droog staat in dit seizoen. Hier liep een groepje travestieten, waaronder één prachtige vrouw. Ik stond een eind van de fotosessie vandaan die Harry ervan maakte, maar hoorde ineens een duidelijke mannenstem toen hij haar de foto liet zien. Eerder op de dag waren we ook al een aantal nichten tegengekomen die bij een souvenirstalletje van een pagode werkten
In de beginnende schemering reden we langs de oevers van de rivier Mandalay weer in. We hebben ons verbaasd, waren geschokt - en we hebben best wat gezien van armoe op de wereld- over hoe mensen hier wonen en proberen te overleven. Dit is de plek voor de allerarmsten in wat je niet eens sloppenwijken kunt noemen. Van stukken doek en zeil, gerafeld en met gaten erin, en stukken hout is iets gebouwd dat een soort tent moet zijn. Als ze het geluk hadden om planken te vinden zijn er banken gemaakt, die 's avonds een bed worden. Dit alles staat in de brede middenberm van een vierbaansweg, verkeer raast er vlak langs, men kookt op houtvuurtjes. En nee, we willen hier geen foto's van maken; te pijnlijk. Tegelijk zien we tegenover deze armoe ineens markten waar heel veel goed uitziende bloemen te koop zijn, voornamelijk chrysanten en rozen. Lijkt me toch echt een luxeproduct.
Het contrast met het dakterras van een goed hotel is groot. Maar we hebben onvoorwaardelijk genoten van een lekker koud biertje en het eten daar. Dat is, niet heel verwonderlijk te vergelijken met Indiaas en Thais, maar dan een wat mindere vorm ervan. Een groentecurry heeft een veel vlakkere smaak dan in India, Thaise rijst met garnalen mist de verfijning die je in Thailand proeft. Maar het is goed eten.
Toen wij vanochtend in het donker naar de boot gingen werden onze koffers door vrouwen de hoge en steile oever afgedragen (op het hoofd). Ze wonen vrijwel zeker in één van de tentjes die langs de oever staan en verdienen op deze manier wat geld. Om half zeven waren alle mensen (90% toerist) aan boord en vertrokken we. Het eerste half uur was het mooist. De zon begon op te komen en we voeren langs de heuvels met pagodes van Sagaing. In de vroege ochtendzon kwamen de gouden koepels nog veel mooier uit dan gisteren. De boot is smal, lang en dubbeldeks. Beneden zit je binnen in een soort vliegtuigstoelen, maar dan met flinke beenruimte. Boven is het halfoverdekt en hier is ook het restaurant waar ze een verrassend goed ontbijt serveerden. We waren voorbereid op noedelsoep en rijstgerechten, maar het was op de toeristen gericht met toast, jam, ei en goede koffie.
Na Sagaing werden de oevers volledig vlak, nauwelijks bebouwing te zien, dus nogal saai. We zijn vrijwel continu aan het slalommen om ondieptes te vermijden en er zijn erg veel zandbanken midden in de brede rivier. Na 5 uur varen kwam de lunch en kort daarna de mededeling dat we aan wal gingen voor een bezoek aan een pottenbakkersdorp. Dit dorp heeft nog geen electriciteit en één kleine vrachtwagen voor de hele gemeenschap. Van belang, want alle potten moeten per vrachtwagen naar de rivier en dan per boot verder. Het is hier niet alleen maar draaischijfwerk. De grote kookpotten worden met de hand geslagen. Dat wil zeggen met een platte plank wordt een homp klei in de juiste vorm gemodelleerd, terwijl de andere hand er een bolle stempel in duwt. Hierdoor ontstaat de potvorm. Dit gaat door tot de pot de grootte heeft van een stevige basketbal. Voor de versiering rondom wordt een plank gebruikt met een geometrische versiering er in uitgesneden. Het vraagt veel vaardigheid om dit stempel in een rechte lijn rondom te slaan.
Na 11 uur varen waren we in Bagan. De aankomst viel in zoverre tegen dat we niet veel van de stad en de pagodes zagen. Het hotel was 5 minuten rijden van de steiger vandaan. Voor morgen hebben we een tuktuk gescoord, die direct al minder vroeg dan het hotel had gezegd. Volgens de chauffeur van gisteren zijn er nu veel minder toeristen dan vorig jaar. Hij wist precies waardoor het kwam: de problemen in Rakhine (de staat waar de Rohingya's leven). Waarschijnlijk is dat de reden dat deze tuktuk chauffeur ook onder de prijs ging zitten.
Wel heel fijn om zo met jullie mee te reizen , wat een verhalen en corruptie: je hotelsleutel afgeven?? Ben stiekem benieuwd of je dan een (op)geruimde kamer zou vinden bij terugkomst. Goede reis verder en ik zie uit naar het volgend verslag.
https://blauwbloed.eo.nl/fileadmin/bestanden-2016/_processed_/1/e/csm_prinses-beatrix-met-familieleden_6db2375713.jpg