Bruiloft en kindersterfte

Wat een dag! Zo enorm veel en bijzondere indrukken. Ik ga vast de helft vergeten te noemen.
Voor 8.30 uur stond onze gids ons op te wachten in de hal van het niet bepaald sfeervolle hotel met een enorm sfeerloze ontbijtzaal. Wat dat betreft staan we weer met beide benen op de grond na de verwentweedaagse in Maison Birmane; reizen naar bijzondere plekken betekent bijna altijd gebruik maken van eenvoudige of slechte hotels. Slecht is deze niet, maar wel heel eenvoudig.
We gaan vandaag een aantal dorpen van verschillende stammen bezoeken. In één van de dorpen is vandaag een bruiloft. Dat belooft wat! Eerst moeten we een tiental kilometers afleggen op de grote verbindingsweg naar China. Er zijn ook hier weer wegwerkzaamheden en de gids zei: "Kom en maak foto's. Dat vinden ze goed en ze vinden het leuk, omdat je interesse in hen toont." We hebben dus rustig een kwartier erbij gestaan en -voor zover mogelijk- wat met ze gepraat. Hard en zwaar werk! Waarvoor ze omgerekend €5 per dag krijgen. Net genoeg om een beetje van te kunnen leven. Met allerlei vrije dagen naast de weekenden komt het volgens de gids neer op ongeveer €1000 per jaar. Het is niet veel, maar beter dan geen werk. Het werkloosheidspercentage hier is ongeveer 40%.
Niet heel ver hierna sloegen we linksaf, een smalle zandweg op, door groene rijstvelden. Hier beneden in de vallei komen voldoende beekjes bij elkaar om nu rijst op de velden te hebben, hoger in de bergen is het droger en daar moeten ze wachten tot het regenseizoen weer komt. Na een paar kilometer begon de weg te klimmen en verdwenen de rijstvelden om plaats te maken voor o.a. veel bamboe. Van het ene op het andere moment stonden we omringd door groepjes buffels, die door vrouwen naar de droge rijstvelden werden gebracht om de dode rijstplanten op te eten. Een mooi gezicht en we zijn uitgestapt om een eind te wandelen. Vlak langs de buffels die erg imposante hoorns hebben. Ze zijn echter veel zachtaardiger dan die hoorns doen vermoeden en bovendien luisteren ze goed naar hun oppassers.
In het tweede dorpwaar we kwamen woonde de Akha-stam. We hoorden al van ver het gezang van de bruiloft. In het dorp kwamen we verschillende vrouwen tegen in traditionele kleding, die door sommigen nog dagelijks wordt gedragen. Op belangrijke feestdagen loopt vrijwel iedereen zo gekleed rond. In dit geval bleken alle vrouwelijke bruiloftsgasten traditioneel gekleed. Het hoofddeksel valt het meest op, een zwarte kap, met daarop zilveren halve bollen plus borduurwerk en aan beide kanten een aantal grote zilveren ballen als een soort vlecht, terwijl achterop het hoofd een plaat van gedreven tin (lijkt het) rechtop staat. Bij het huis van de bruid was het uiteraard druk en in de poort stond het bruidspaar te stralen. We werden gelijk uitgenodigd om binnen te komen, maar moesten eerst wel een glas rijstwijn gebruiken. Die is behoorlijk stevig heb ik gemerkt. De wijn, die uit een grote limonadefles werd geschonken in een klein borrelglas heb ik na twee slokken weg kunnen zetten. Het bruidspaar zag er prachtig en blij uit. Beneden zaten de gasten aan plastic tuintafels, maar boven op het balkon, daar gebeurde het. Wij erheen natuurlijk en zoals het hoort bovenaan de trap de schoenen uitgedaan en ons voorzichtig langs de kring dansende vrouwen naar een rustige plek begeven. Naast het orkest; waarbij één vrouw de trom sloeg, terwijl een ander door de microfoon een heel monotone nasale melodie zong. In de kring met ongeveer 8 dansende vrouwen, was er nog één die de bekkens sloeg. Bij het orkest zat een vrouw stil voor zich uit te kijken. De reden ontdekten we later. Er was zoveel om naar te kijken dat de tijd voorbij vloog en na misschien wel 20 minuten en diverse foto's verder, gebaarde de stille vrouw dat ze met ons op de foto wilde, één voor één. Via de gids hoorden we dat ze de foto's ook wilde hebben om op te hangen aan de muur. Die afspraak staat. Nog later hoorden we dat zij de moeder van de bruid was. Ze was blij en verdrietig tegelijk: haar laatste dochter ging nu weg naar een ver dorp met haar man mee, en haar eigen man was 2 maanden geleden overleden. Ik had zo met haar te doen, wat later stond ze in een hoekje even vlug tranen weg te vegen. Na de fotosessie en bij het afscheidnemen pakte ze mijn hand met beide handen beet en we hebben elkaar zo toegesproken. Zij in haar Akha-taal en ik gewoon maar in het nederlands. Binnen in het huis was de mannenafdeling, daar werd niet gedanst, alleen maar gegeten en gedronken. Wij werden ook uitgenodigd om te zitten, vrij ongemakkelijk op de grond. Ik heb via de gids laten weten dat ik nooit vlees eet (werkt altijd goed in deze landen)en heb een paar hapjes witte rijst en lekkere gewokte groenten gegeten, met een kopje groene thee. Liever niet nog meer rijstwijn! Bij het naar buiten gaan kwamen we opnieuw het bruidspaar bij de poort tegen en die hebben we nog eens veel geluk en veel kinderen gewenst. Het was een heel bijzondere ervaring, waarbij ik geen moment het gevoel heb gehad een indringer te zijn, integendeel. We voelden ons welkome gasten.
Hierna liepen we door naar het volgende dorp van de Ann (ook:Enn)stam. Zij zijn net als de Akha-stam animistisch, reden dat veel van hun tradities overeind zijn gebleven. In geen van de dorpen een mobieltje gezien, slechts 2x een tv, vrijwel niemand heeft electriciteit. Al met al komen deze mensen maar stapvoets in aanraking met de moderne tijd, maar dat proces gaat wel steeds meer versnellen. Over niet heel veel jaren zijn de meeste tradities ook hier verdwenen. Er is niet één specifieke "boosdoener" hiervoor te noemen, de gids wijst vooral naar de missie, gewoon als constatering, zonder verder waardeoordeel. De missie doet veel goeds namelijk, zoals betere gezondheidszorg en onderwijs. Maar door dat onderwijs gaan mensen in afgelegen dorpjes opener naar de wereld om hen heen kijken, worden ze nieuwsgierig naar de grote stad en zien daar hoe veel eenvoudiger het leven kan zijn, willen ook wel een tv, enz, enz.
Bij de Ann viel ons op hoe anders hun gezichten waren dan bij de Akha. Hele mooie vrouwen met eenvoudige maar mooie zwarte kleren. EN: zwart gelakte tanden. Volgens een oude overlevering bij hun stam hebben alleen dieren witte tanden, dus om je te onderscheiden moeten hun tanden zwart gelakt worden. In dit dorp is pas sinds een jaar een schooltje, maar we zagen heel veel kinderen rond lopen. De meeste ouders zien het nut er niet van in en staan er wantrouwend tegenover, die nieuwe fratsen! We moesten van de gids vooral niets van hen kopen (ze kwamen met armbandjes en geweven lappen stof naar ons toe) want als ze iets verkochten zagen ze vast helemaal het nut van naar school gaan niet in. Later op het balkon van het Ann huis waar we via de gids met een aantal vrouwen zaten te praten, kwamen deze kinderen en anderen alsnog naar ons toe. En op het eind brachten ook de vrouwen allerlei sieraden, stoffen, kledingstukkenenz. naar voren en of we vooral maar iets daarvan wilden kopen. Het gaat vooral om extra inkomsten, nu in het droge seizoen hebben ze weinig werk op het land en kunnen ze zich aan dit soort werkzaamheden wijden. De mensen zien er gezond, vrolijk en gelukkig uit. Dat was volgens de gids 15 jaar geleden wel heel anders. Ze waren toen ondervoed, er was veel kindersterfte (moeders met 10 kinderen waarvan 3 in leven bleven, we hebben veel van dat soort verhalen gehoord), er was geen kennis van betere landbouwtechnieken om hun situatie te verbeteren. Daar heeft de lokale overheid hard aan gewerkt en het gaat nu veel beter. In dit dorp zijn we bij een sjamaan binnen geweest, waarbij ons van te voren op het hart werd gedrukt absoluut niets aan te raken. Er werd hier opnieuw rijstwijn ingeschonken die sterk naar spiritus rook. Gelukkig niet in een glas, maar in een metalen drinkbeker. Zodoende viel het niet op dat ik de spiritus tot aan mijn stevig gesloten lippen liet komen, maar niet dronk. Dat brandde al genoeg. De gids had nuttige cadeautjes voor dit dorp meenomen. Ik had de eer om ze elke keer te mogen overhandigen. Het ging om een blikje tijgerbalsem, gesealde doekjes tegen brandblaren (van planten met name) en de sjamaan kreeg nog wat extra's gezien zijn belangrijke functie in het dorp: een strip paracetamol. Binnen in de woning zagen we de gebruikelijke grote open ruimte, met dit keer in de hoek de kookplaats. Het open vuur wordt gemaakt op een grote kleiplaat. De rest van de ruimte was nodig voor ceremonies voor het dorp. Of, zoals laatst om alle vrouwen en kinderen veilig in onder te brengen tijdens een begrafenis. Ze zijn namelijk bang dat hun geest mee zal gaan met de geest van de gestorvene naar het dodenrijk. Daarom sluiten vrouwen en kinderen zich op, terwijl de mannen wel meegaan om de dode te begraven. Er hing in de woonruimte een heilige trom, er hingen gewijde takken die voor de geesten van de jacht bestemd waren en er stond een tv!
In een volgend Ann dorp waren mannen druk bezig een huis te vergroten, hekwerk rondom moestuinen te verbeteren (handig en erg nuttig met alle loslopende varkens en kippen) en andere klussen waar ze nu in het droge seizoen tijd voor hadden. Dit dorp,was overigens wel overgegaan naar de Baptistengemeente, maar dat betekende tegelijk een scheuring, want een ander deel wilde dit niet, bleef vasthouden aan het animisme en verhuisde collectief naar een plek een kilometer verderop. En opvallend, het christelijke Ann dorp is modern gekleed, het animistische traditioneel. Er schijnen overigens geen problemen te zijn ontstaan tussen de vroegere buren, men gaat gewoon met elkaar om.
De wandeling die alles bij elkaar, met onderbrekingen, zo'n 6 uur duurde ging door prachtig groen berggebied. Eindelijk geen ontbossing, maar groene bossen, rijstvelden en mooie vergezichten. Een kalmerend effect na alle indrukken.
Morgen hoeven we godzijdank niet om 6 uur op, zoals in het oorspronkelijke plan stond, het wordt net als vandaag om 8.30 vertrekken. Van het oorspronkelijke plan klopt volgens ons niet veel meer, maar het wordt vast wel weer bijzonder want de gids moest een kopie van ons paspoort voor een "special permit" om naar dat gebied te kunnen.